ავტორები: გვანცა მაისურაძე და ნინო მირიანაშვილი
ბათუმისთვის, როგორც საზღვაო ქალაქისთვის, ზღვის სანაპირო ზოლი მნიშვნელოვანია. არადა, ზღვა უფრო და უფრო ამოკლებს პლაჟს და ტერიტორიას იკავებს. თუ სანაპირო ზოლი ქალაქის გასწვრივ არ იქნება და ტურისტი ზღვაზე ვერ ჩავა, მაშინ ისინი დასასვენებლად სხვა ადგილებისკენ გადაინაცვლებენ. შესაბამისად, ბათუმი შემოსავლის ამ წყაროსაც დაკარგავს.
ბათუმში სანაპირო ზოლის გამაგრება “ნაციონალური მოძრაობის” მმართველობის დროსაც იყო დღის წესრიგში და ამაზე არც “ქართული ოცნების” მთავრობას დაუზოგავს ფული. 60 მილიონ ლარზე მეტი დაიხარჯა, მაგრამ შედეგი მაინც ისაა, რომ ზღვა წინ მოიწევს და სანაპირო ზოლს ითვისებს. გამოდის, რომ ჩვენნაირი ღარიბი ქვეყნის მთავრობა ამ მილიონებს წყალს ატანს.
თედო ჯორბენაძე ბათუმელი ჟურნალისტია და გამოცემა “ბათუმელებში” 20 წელია მუშაობს. თუ ინტერნეტში ბათუმის სანაპირო ზოლის შესახებ ინფორმაციას მოძებნით, თედოს მასალებს მრავლად წააწყდებით. მან სანაპირო ზოლის პრობლემებზე წერა ადრეულ 2000-ან წლებში დაიწყო, როცა შტორმმა სანაპირო ზოლი დააზიანა. მას შემდეგ თემას მუდმივად უბრუნდება.
“ბათუმელების” რედაქციაში შეხვედრისას, თედო ჯორბენაძემ გვითხრა, რომ ამ თემაზე მუშაობისას მთავრობიდან ინფორმაციის მოპოვება ყოველთვის პრობლემური იყო.
ბათუმის სანაპირო ზოლის ამბავში მოვლენები მართლაც რომ სწრაფად ვითარდება და გარემოებები იცვლება, იმის ბრალია, რომ სამუშაოები ერთიანი სტრატეგიის მიხედვით არ სრულდება. პლაჟის გამაგრების ისტორია აჩვენებს, რომ ამ საკითხს ყველა მთავრობა სხვადასხვაგვარად უდგებოდა და სამუშაოებს თავის ჭკუაზე გეგმავდა.
როგორ დაიწყო ზღვამ ბათუმის სანაპიროს “მითვისება”
90-იან წლებში მდინარე ჭოროხზე, თურქეთის მხარეს დაიწყო კაშხლების მშენებლობა. ამის გამო ჭოროხს ვეღარ ჩამოჰქონდა საკმარისი რაოდენობის ნატანი მასალა, რომლითაც შავი ზღვის სანაპირო იკვებება. მანამდე მდ. ჭოროხი ნატანი მასალით კვებავდა სანაპირო ზოლს გონიოდან ქობულეთის ჩათვლით. ჭოროხიდან შემცირებული მასალის გამო, საჭირო გახდა სანაპიროს გასამაგრებლად სხვა გზების მოძიება.
ბათუმში ახალი ბულვარის მშენებლობის დროს სანაპიროს დაცვის და ხელოვნური კვების საკითხი კიდევ უფრო აქტუალური გახდა. 2011-2012 წლებში ბათუმის სანაპირო ზოლის დაცვის შესახებ კვლევა ჰოლანდიურმა კომპანია “არკადისმა” (arcadis), დელფტის უნივერსიტეტთან (delft university of technology) ერთად ჩაატარა. მათ ნაშრომში შემოთავაზებულია ხელოვნური კვების ალტერნატივები. ერთ-ერთია ბულვარის პარალელურად ქვიშიანი სანაპიროს შექმნა და მისი ხელოვნურად კვება. ეს მეთოდი გასულ წლებში აქტიურად გამოიყენებოდა.
აჭარის ა/რ გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამმართველოს ყოფილი ხელმძღვანელის, ვახტანგ წულაძის თქმით, 2008-დან 2013 წლამდე აჭარაში სანაპიროების გასამაგრებლად, დაახლოებით, 350,000 მ3 ინერტული მასალა შეიტანეს. ხელოვნური კვება, ძირითადად, ბათუმსა და ადლიაში მიმდინარეობდა.
მედიაში გავრცელებული ინფორმაციით, 2013-2014 წლებში ბათუმში ათზე მეტი შტორმი დაფიქსირდა. შედეგად, დაზიანდა ადლიის სანაპიროსა და აეროპორტის მიმდებარე ტერიტორია, შემცირდა პლაჟი, ზარალი მიადგა როგორც ბულვარის ინფრასტრუქტურას, ისე საცხოვრებელ სახლებს და საავტომობილო გზას.
2015 წელს შპს “სახელმწიფო სამშენებლო კომპანიამ” სსიპ “აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამმართველოს” დაკვეთით, ადლიის სანაპირო ზოლის 1 კმ-ანი მონაკვეთი ქვანაყარი ბერმით გაამაგრა. ბერმა არის დიდი ლოდებისგან აგებული ერთგვარი დამცავი კედელი, რომელსაც სანაპიროსთან აღმართავენ, რომ ზღვამ წინ ვეღარ წამოიწიოს. ქვანაყარი ბერმის მშენებლობა აჭარის ა/რ-ის ბიუჯეტიდან დაფინანსდა და 5.7 მლნ ლარი დაჯდა.
ეროზიული პროცესების შესაჩერებლად ბერმის მოწყობა გახდა საჭირო ბათუმის ახალ ბულვარშიც. ახალი ბულვარის მონაკვეთის გასწვრივ უკვე დაკარგული იყო მთელი რიგი სახლები და დამუშავებული მიწები. სათანადო დამცავი ზომების მიღების გარეშე კი სანაპიროს ეროზია გაგრძელდებოდა აეროპორტის მხარეს და ადლიაზე, რასაც შესაძლოა საფრთხე შეექმნა ბათუმის პლაჟებისა და სანაპიროსთვის. აქ უკვე საქმეში ცენტრალური მთავრობა ჩაერთო და სამუშაოებს მუნიციპალური განვითარების ფონდი (მგფ) ჩაუდგა სათავეში.
რა გააკეთა მგფ-მა ბათუმის სანაპირო ზოლის გადასარჩენად?
2014 წელს მგფ-მა ბათუმის სანაპიროს გამაგრებაზე ზრუნვა აზიის განვითარების ბანკიდან აღებული სესხით დაიწყო. უშუალოდ სამუშაოებამდე, გამოაცხადეს ტენდერი იმისთვის, რომ შეერჩიათ კომპანია, რომელიც გაარკვევდა, რა სამუშაო იყო ჩასატარებელი ადგილზე და საპროექტო დოკუმენტაციას შექმნიდა. 1,1 მილიონი ევროს ხელშეკრულება იტალიურ კომპანია “ტექნიტალს” გაუფორმეს.
კომპანიას ბათუმში, აეროპორტის ასაფრენი ზოლის მიმდებარედ, 1.8 კმ-ზე დამცავი კედლის – ქვანაყარი ბერმის აშენებისთვის დეტალური პროექტის მომზადება და ასევე შესრულებული სამუშაოების მონიტორინგი დაევალა. “ტექნიტალმა” რამდენიმე კვლევა და პროექტის დეტალური დიზაინი წარადგინა. საბოლოო პროექტის მიხედვით, მნიშვნელოვნად მიიჩნიეს ყოველწლიურად სანაპიროს ხელოვნურად კვება, რაც გულისხმობს ტერიტორიაზე ნატანი მასალის შეტანას. განისაზღვრა, რომ ამ ადგილზე პლაჟის გამაგრებისთვის ყოველწლიურად 20,000 მ3 ნატანი მასალა იყო საჭირო. სამუშაოების პირველ ეტაპზე, ერთჯერადად 120,000 მ3 ნატანი მასალა უნდა შეეტანათ. ასევე ამ ტერიტორიაზე უნდა მოწყობილიყო ბერმა ანუ სანაპირო დიდი ლოდებით გაემაგრებინათ.
ქართველი სპეციალისტების ნაწილმა “ტექნიტალის” მიერ შედგენილი პროექტი დაიწუნა. გეოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, ბათუმის რუსთაველის უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი საშა ხორავა 2016 წელს აცხადებდა, რომ ამ პროექტით ჩატარებული ნაპირდაცვითი სამუშაოები, ნაპირებს გამაგრების ნაცვლად ეკოლოგიურად დაასახიჩრებდა.
ეკოლოგი კახაბერ გუჩმანიძე გვიხსნის, რომ ბათუმი არის შექმნილი ქვიშახრეშოვან ნატანზე და არა ისეთ კლდოვან ქანებზე, როგორც თურქეთი: “აქედან გამომდინარე, მრავალტონიანი ქვანაყარი ლოდები ადრე თუ გვიან განიცდიან რყევებს და თავის ფუნქციას ვერ შეასრულებენ, რაღაც წლების შემდეგ.”
მგფ, კრიტიკის მიუხედავად, “ტექნიტალს” ენდო და მათ მიერ მომზადებული პროექტის საფუძველზე სამუშაოების შემდეგი ეტაპიც დაიწყო. ფონდმა 2016 წელს ახალი ტენდერი უშუალოდ სანაპირო ზოლის გამაგრებისთვის გამოაცხადა და გამარჯვებულ ჰოლანდიურ კომპანია “სტრუიკ გრუპ ჯორჯიას” 30 მილიონი ლარის ღირებულების კონტრაქტი გაუფორმა. 2016 წლის 15 ნოემბერს დადებული ხელშეკრულების თანახმად, კომპანიას უნდა შეესრულებინა 30.3 მლნ ლარის ღირებულების სამუშაო, თუმცა საბოლოოდ ეს თანხა 52.2 მილიონ ლარამდე გაიზარდა.
რადგან საჯაროდ ხელმისაწვდომ დოკუმენტებში თანხის გაზრდის მიზეზებზე სათანადო პასუხი ვერ ვიპოვეთ, მგფ-ს ვკითხეთ, რატომ მისცეს კომპანიას 22 მილიონით მეტი. წერილობით გვიპასუხეს, რომ საპროექტო დოკუმენტაციის შედგენის შემდეგ სანაპიროს გასწვრივ მნიშვნელოვნად გაიზარდა ზღვის სიღრმე. ასევე, დაზიანდა პროექტის ბუფერული ზონის გარეთ არსებული ბულვარი, რამაც გამოიწვია ბულვარის აღდგენის საჭიროება და სამშენებლო სამუშაოების მოცულობების ზრდის აუცილებლობა. ამასთან ერთად, ნაპირდამცავი ნაგებობის მშენებლობისათვის გათვალისწინებული ქვების ზომაც გაიზარდა 1-3 ტონიდან 3-7 ტონამდეო. პროექტში ასევე დამატებით შევიდა ბულვარის აღდგენის სხვა სამუშაოებიცო.
თავდაპირველი გეგმით, აეროპორტის ტერიტორიისკენ არსებულ პლაჟზე ის ნატანი მასალა უნდა შეეტანათ, რომელსაც ბათუმის კონცხთან მოიპოვებდნენ. მასალის მოპოვება სანაპიროს 2-კილომეტრიან ზოლზე გადაწყდა. შემდეგ მასალა საბუქსირე გემებით უნდა გადაეტანათ ერთი ადგილიდან მეორეზე. შესაბამისი ბარჟები სანაპიროს ჩრდილოეთიდან სამხრეთის მიმართულებით 7 კმ-ზე იმოძრავებდნენ.
ფოტო: “ბათუმელები”
მოგვიანებით, ეს გეგმა შეიცვალა და საბოლოოდ გადაწყდა, რომ მასალა ჩრდილოეთიდან სამხრეთში სპეციალური სატუმბი მილებით უნდა გადაეტანათ. თუმცა, შემდეგ ხრეშის მილებით გადატანის გეგმაც ჩაიშალა. “ბათუმელების” ინფორმაციით, მიზეზი ისაა, რომ ბათუმში ჩამოტანილი ტუმბოები გათვლილი იყო წვრილი მასალისთვის და არა ისეთი ქვანარევისთვის, რომელიც ბათუმის პლაჟზეა. ამას ჩვენთან საუბარში ეკოლოგი კახაბერ გუჩმანიძეც ამბობს.
„ვერც იმას ვიტყვით, რომ არსებულმა სისტემამ არ იმუშავა. იმუშავა, მაგრამ ქვიშა-ხრეში ისე მცირე რაოდენობით გადაჰქონდა, რომ პროექტით გათვალისწინებული მასის გადატანას თვეები დასჭირდებოდა და პროექტი ვერ დასრულდებოდა. ამიტომ, მიღებული იქნა ხრეშის ავტომანქანებით გადატანის გადაწყვეტილება,”- აცხადებდნენ მუნიციპალური განვითარების ფონდში 2019 წელს.
ხელშეკრულებაში ვკითხულობთ, რომ საექსკავაციო და სატუმბი ტექნიკა, ასევე მილები და სხვა აღჭურვილობა, 3.2 მილიონი ლარადაა შეფასებული.
“ბათუმელების” ცნობით, ხრეშის გადასატანი მილები ბულვარის ტერიტორიაზე 2019 წელს, ორი თვის განმავლობაში ეწყო. “სტრუიკ გრუპის” ხელშეკრულებაში ვკითხულობთ, რომ ჰიდრავლიკური სატუმბი სისტემის მოწყობა 11 ათასი ლარი ჯდებოდა.
სანაპიროზე აღჭურვილობის აწყობის შემდეგ გაირკვა, რომ ეს ტექნიკა საქმისთვის ვერ გამოდგებოდა. თუმცა, მგფ-მ ჩვენ წერილობით გვიპასუხა, რომ მილსადენი არ დამონტაჟებულა და არც რაიმე ხარჯი გაუღია სახელმწიფოს ამ საქმისთვის. “პროექტის განხორციელების პროცესში ჩატარებული ტესტირების შედეგად დადგინდა, რომ ქვიშა-ხრეშოვანი მასალის გადასაზიდად და ობიექტის შემდგომი ექსპლუატაციისათვის არ არის ეფექტური აღნიშნული მასალის მილსადენით გადატუმბვა. ექსპლუატაციის გაადვილების მიზნებისთვის, ამ მეთოდის ალტერნატიული მეთოდით (ავტოტრანსპორტით) ჩანაცვლება მოითხოვა ასევე პროექტის ბენეფიციარმა, ბათუმის მერიამ,” – წერია ფონდის ოფიციალურ პასუხში. საბოლოოდ, ახალი ბულვარის ხრეშით მომარაგება მანქანებით გადაწყდა.
2019 წლის დეკემბერი
სამუშაოებისათვის ხელშეკრულებით დადგენილი ვადა 600 დღე იყო. 2016 წელს დაწყებული მშენებლობა მუნიციპალური განვითარების ფონდს, დაახლოებით, 2018 წლის ზაფხულში უნდა ჩაებარებინა. 2018 წლის აპრილში მშენებელმა კომპანიამ “ნეტგაზეთთან” საუბრისას განაცხადა, რომ სამუშაოები 1.5 წლით კიდევ გაჭიანურდებოდა. სამუშაოები 2020 წლის ნოემბერში დასრულდა.
მიუხედავად დამცავ ნაგებობაზე დახარჯული თანხებისა, 2022 წლის ნოემბერში შტორმის შედეგად, ახალი ბულვარის ბილიკის დიდი ნაწილი და ბულვარის ინფრასტრუქტურა კვლავ დაზიანდა.
ვაჟა დარჩია ბათუმში პოლიტიკურ პარტია “ლელოს” საკრებულოში წარმოადგენს. ის სანაპირო ზოლის გამაგრების შესახებ მსჯელობას არაერთხელ დასწრებია და არარაციონალურად მიაჩნია, როცა ამდენი მილიონი იხარჯება, პრობლემა კი კვლავ მოუგვარებელია.
“ზღვასთან დაკავშირებულ სამუშაოებზე ფულის გათეთრება არის ყველაზე მარტივი ამბავი. იგივე ამბები ხდება ახლა კუნძულზეც. სამუშაოები დაიწყო, ქვემოთ რა წაიღო როგორ წაიღო ზღვამ ამას ვერც ერთი აუდიტი ვერასდროს ვერ შეამოწმებს. იტყვიან, რომ წაიღო, შეიძლება არც წაიღო მაგრამ ჩვენ ასე გვეცოდინება,” – გვეუბნება დარჩია.
გაერომ, რომლის წევრიც საქართველოცაა, 2015 წელს შეიმუშავა მდგრადი განვითარების 17 მიზანი, რომელიც მსოფლიო მოსახლეობისთვის მეტი სარგებლის და სიკეთის შექმნას ემსახურება. ამ მიზნებიდან ერთ-ერთია დასახლებების და ქალაქების ქცევა მდგრად, ინკლუზიურ და უსაფრთხო გარემოდ, სადაც ყველას ექნება აუცილებელი მომსახურებები. 2015 წლიდან საქართველოც იზიარებს ამ მიზნებს, როგორც გაეროს წევრი ქვეყანა. თუმცა, პროექტები, რომელსაც მთავრობა ბიუჯეტიდან აფინანსებს, ამ მიზნების მიღწევას ხელს ვერ უწყობს.
“სტრუიკ გრუპის” საქმიანობა ბათუმში
ჰოლანდიურმა კომპანია “სტრუიკ გრუპმა” საქართველოში ფილიალი 2016 წელს გახსნა. კომპანიის მფლობელები არიან ნიდერლანდების სამეფოს მოქალაქეები, ედვარდ და ალლარდ სტრუიკები. 2017 წელს “სტრუიკ გრუპმა” მილიონებად შეფასებული ნაპირსამაგრის პროექტი დაიწყო.
ჩვენი კვლევიდან გაირკვა, რომ ნიდერლანდების მთავრობამ 2005-2009 წლებში “სტრუიკ გრუპი,” ოთხ პროექტში თაღლითობის გამო, 42 ათასი ევროთი დააჯარიმა. ინტერნეტში ხელმისაწვდომი ჩანაწერებიდან ვიგებთ, რომ კომპანია ნიდერლანდების სამეფოში ტენდერებში იღებდა მონაწილეობას ისე, რომ არ ჰქონდა რეალური ინტერესი საქმის მიმართ და მაინც სხვა მონაწილეებზე მაღალ ფასს ასახელებდა. ამგვარად ქმნიდა ილუზიას, რომ ეს სამუშაო შედარებით ძვირი ღირდა და ასე ეხმარებოდა სხვა კომპანიებს ტენდერის მოგებაში.
მიუხედავად მსგავსი წარსულისა, მგფ-მა ნასესხები ფულით შესასრულებელი სამუშაო საეჭვო სქემებში გახვეულ კომპანიას ანდო. ჩვენ მგფ-ს ვკითხეთ, კომპანიასთან ხელშეკრულების გაფორმებამდე მოიკვლიეს თუ არა მისი წარსული და როგორ აირჩიეს მაინც ეს კანდიდატი.
ფოტო: 2023 წლის 15 მაისი
“აღნიშნული საკითხი სცილდება ფონდის უფლებამოსილებას, მის შესახებ რაიმე დოკუმენტი ფონდში დაცული არ არის და მოკლებულნი ვართ შესაძლებლობას დაგიდასტუროთ ან უარვყოთ თქვენს მიერ მოყვანილი ფაქტების ნამდვილობა,” – გვიპასუხეს ოფიციალური მიმოწერით.
ბათუმის სანაპიროს დაცვის პროექტის მიმდინარეობის პერიოდში, 2018 წლის 10 აპრილიდან “სტრუიკ გრუპ ჯორჯიაზე” გაცემული იყო წიაღისეულის მოპოვების ლიცენზია. როგორც მთავრობის განკარგულებაში წერია, კომპანია ხელვაჩაურსა და ქედაში ანდეზიტ/პორფირიტსა და ანდეზიტო/ბაზალტს მოიპოვებდა.
2018 წლის ოქტომბერში კომპანიის კონტრაქტორების მიერ აფეთქებების გამო დაიღუპა 6 წლის ბავშვი. შსს-ს ინფორმაციით, კომპანიები უკანონოდ და უსაფრთხოების წესების დარღვევით აწარმოებდნენ ბურღვა-აფეთქებით სამუშაოებს.
“მწვანე ალტერნატივა” პრობლემას ხედავს იმაში, რომ კომპანიას ამ სამუშაოებისთვის გზშ-ს ჩატარება არ მოეთხოვებოდა. არც ის ევალებოდათ, რომ გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროსთვის მიემართათ და ემსჯელათ, ხომ არ უქმნიდა მის მიერ დაგეგმილი საქმიანობა რაიმე საფრთხეს გარემოს, ადამიანთა სიცოცხლეს, ჯანმრთელობასა და მოსახლეობის საკუთრებას. ორგანიზაციის თქმით, გზშ რომ ჰქონოდათ, დიდი ალბათობით, შესაძლებელი იქნებოდა, ბავშვის დაღუპვის თავიდან აცილება.
2020 წელს მუნიციპალური განვითარების ფონდსა და “სტრუიკ გრუპს” შორის გაფორმდა მიღება- ჩაბარების აქტი, რომლის მიხედვითაც 2022 წლის იანვრამდე შესასრულებელი იყო ე.წ პრობლემების სიაში (snag list) გათვალისწინებული სამუშაოები. ამ პრობლემების ნუსხა (snag list) მუნიციპალური განვითარების ფონდს ჩვენთვის არ მოუწოდებია.
2021 წლის თებერვალში შედგენილი შემაჯამებელი საინჟინრო დეკლარაციის საფუძველზე, რომელსაც ხელს ტექნიტალის ზედამხედველობის ჯგუფის ლიდერი ფერნანდო ბერსანო აწერდა, ზედამხედველი კომპანია ადასტურებდა, რომ სამუშაოები ხელშეკრულებისა და ინჟინრის ინსტრუქციების შესაბამისად შესრულდა. მცირე პრობლემები კი (snag list) კონტრაქტორს ხარვეზების შეტყობინების პერიოდში უნდა გამოესწორებინა.
ჩვენ კითხვები წერილობით გავუგზავნეთ პროექტის ავტორ “ტექნიტალს” და სამუშაოების შემსრულებელ კომპანია “სტრუიკ გრუპს”. ვთხოვეთ, რომ 10 ნოემბრამდე ეპასუხათ, თუმცა მათგან საპასუხო შეტყობინება ამ დრომდე არ მიგვიღია. ამიტომ, მასალას კომპანიების პოზიციის გარეშე ვაქვეყნებთ.
სანაპირო ზოლის პროექტთან დაკავშირებით საჯარო ინფორმაციის მოპოვება პრობლემას პროექტის დაწყებიდანვე წარმოადგენდა. “ბათუმელების” ჟურნალისტი თედო ჯორბენაძე, რომელიც ამ თემას წლებია აშუქებს, გვიყვება, რომ ინფორმაციის მიღება თანდათან უფრო რთულდება: “კონკრეტულად ამ თემაზე მეტყვიან, მოგვწერეთ ან პიარს ვურეკავ, ან მეუბნებიან ჩვენ არ გვეხება, ისე ადვილად მიცილებენ თავიდან. მივწერე, რატომ არ იბარებთ ნაგებობას-მეთქი, პასუხი საერთოდ არ მომწერეს. რომ დაწერო ადმინისტრაციული სარჩელი, მაინც აზრი არ აქვს.”
2020 წელს დასრულებული, “დაცული” სანაპიროს გამაგრებისთვის ახალი ტენდერი 2022 წელსვე გამოცხადდა, რომელიც აჭარის ა/რ-ის გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამმართველოს 5 მილიონ ლარზე მეტი დაუჯდა.
თუ გსურთ, რომ “აი, ფაქტმა” გააგრძელოს გარემოს დაცვის თემებზე წერა, მაშინ გახდით ჩვენი სპონსორი
რა ხდება დღეს ბათუმის პლაჟზე?
“ძირითადად, მეხმაურება ხალხი, ვინც ადრე ბინები იყიდა ზღვის ხედით. იყო პლაჟი, მაგრამ ზღვამ მთლიანად წაიღო. პლაჟის გამო ვიყიდეთ ბინებიო და აინტერესებთ, რა ხდება,“ – ამბობს ჩვენთან საუბრისას ბათუმელების ჟურნალისტი თედო ჯორბენაძე.
2021 წლის სახელმწიფო აუდიტის დასკვნის მიხედვით, მგფ-ის მიერ შესრულებული პროექტის შემდეგ, ნაპირსამაგრი ნაგებობის მოვლა-პატრონობა ბათუმის მერიას უნდა ეკისრა. მერიის პასუხისმგებლობაში შედიოდა ასევე სანაპირო ზოლის ხელოვნური კვებაც. აუდიტის პერიოდში (2019-2020 წლებში), ბათუმის მერიას ნაგებობა ექსპლუატაციაში არ მიუღია, სანაპირო ზოლში კი ნატანი მასალა არ შეუტანიათ, რის გამოც სანაპიროს გარკვეული ნაწილი ზღვაში აღმოჩნდა.
ფოტო: აჭარის ტელევიზია
2022 წელს აჭარის ა/რ-ის გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამმართველოს დაკვეთით მომზადდა სკრინინგის ანგარიში ქალაქ ბათუმში შავი ზღვის სანაპირო ზოლის ხელოვნური კვების (პლაჟის გასამაგრებელი) სამუშაოებისთვის. პროექტი მიზნად ისახავდა ბათუმში ზამთრის ძლიერი შტორმების შედეგად შავი ზღვის დაზიანებული სანაპირო ზოლის აღდგენას. საპროექტო დავალების შესაბამისად, საკვლევი უბანი მოიცავდა ტერიტორიას ბათუმის გამწმენდი ნაგებობის მიდამოებიდან ახალ ბულვარამდე. პროექტის ფარგლებში უნდა აღდგენილიყო წარეცხილი პლაჟები და სანაპირო ზოლის საკვებად შეეტანათ პლაჟწარმომქმნელი მასალა.
სკრინინგის ანგარიშის მიხედვით პლაჟზე პერიოდულად უნდა შეიტანონ 120,000 მ3 ნატანი მასალა და დაზიანებულ უბანზე პლაჟის სიგანე 50 მეტრი უნდა იყოს. (ეს არის ბათუმის პლაჟები ადლიიდან „ სან რემომდე“.) ანგარიშში პლაჟი დაყოფილია სამ უბნად, სადაც სხვადასხვა რაოდენობის ნატანი მასალის შეტანაა საჭირო.
2022 წელს ბათუმის სანაპიროს ხელოვნური კვებისათვის ტენდერი გამოცხადდა, რომელშიც “ბონდი-2009-მ” გაიმარჯვა. პროექტის სავარაუდო ღირებულება 7.2 მლნ ლარი იყო, მაგრამ გამარჯვებულმა კომპანიამ დამკვეთთან ხელშეკრულება 5.6 მლნ ლარად გააფორმა.
“ბონდი-2009”-ის ერთ-ერთი მფლობელი, ბათუმის საკრებულოს ყოფილი წევრი ნუკრი დოლიძეა. კომპანიას მასთან ერთად დავით დევაძე, ბადრი ჭაღალაძე და ოთარ ფუტკარაძე ფლობენ. კომპანიის მფლობელები “ქართული ოცნების” დამფინანსებლები არიან: 2021-2023 წლებში ნუკრიმ, დავითმა და ოთარმა პარტიას ჯამში 270 ათასი ლარი შესწირეს.
2021 წელს “საერთაშორისო გამჭვირვალობა” წერდა: “ბათუმის საკრებულოს ყოფილი წევრის, ნუკრი დოლიძისა და მისი ოჯახის წევრების კომპანიების ფავორიტული მდგომარეობა სახელმწიფო შესყიდვებში კიდევ ერთხელ ავლენს ე.წ. მბრუნავი კარის პრობლემის სიმწვავესა და კორუფციული რისკების შესამცირებლად არსებული მექანიზმების სიმწირეს.”
პლაჟის ხელოვნური გამოკვება მოხდა ბათუმის გამწმენდი ნაგებობის და ე.წ. ახალი ბულვარის მიდამოებში, სანაპირო ზოლის 4.6 კმ სიგრძის მონაკვეთზე. მასალა ერთდროულად სამ უბანზე შეიტანეს: პირველ უბანზე – 120,000 მ3, ხოლო მეორე და მესამე უბნებზე – 292,960 მ3.
პროექტის მიხედვით, საკვები მასალა (ქვიშახრეში) ბათუმში შავი ზღვის სანაპირო ზოლზე მდ. ჭოროხის საბადოებიდან უნდა მიეტანათ. მიუხედავად იმისა, რომ წლების განმავლობაში მდინარე ჭოროხში ნატანი მასალის რაოდენობა მცირდება, ბათუმის პლაჟის კვება დღეს მაინც ამ მეთოდით ხდება.
ფოტო: მანანა ქველიაშვილი
“ჭოროხს, ყოველწლიურად, ჩამოჰქონდა 1.6 მლნ მ3 ინერტული მასალა, სანამ კაშხლები აშენდებოდა და გადაიკეტებოდა. ფაქტობრივად, ჭოროხს ახლა არაფერი შემოაქვს, იმიტომ შეიქმნა ეს დეფიციტი ამ ინერტული მასალის. ჭოროხი ფაქტობრივად მკვდარია იმისთვის, რომ გვკვებოს ინერტული მასალით,” – გვიხსნის გეოლოგი ტარიელ ტუსკია.
“ბონდი 2009”-მა სანაპიროზე ნატანი მასალის შეტანა 2023 წლის მაისში დაასრულა. მას შემდეგ შტორმი არ ყოფილა და ჯერჯერობით უცნობია, რამდენად დაცულია სანაპირო ზოლი.
ახლა უკვე ბულვარის მოწყობისთვის ა(ა)იპ „საქალაქო ინფრასტრუქტურისა და კეთილმოწყობის სამმართველომ” სტიქიის შედეგად დაზიანებული ინფრასტრუქტურის მოწყობისთვის, ახალი ტენდერი გამოაცხადა. სამუშაოებს, რომელიც ბათუმის მოსახლეობას 15 მილიონ ლარზე მეტი უჯდება, კომპანია “გზა” ატარებს.
კომპანია “გზის” 100%-ანი წილის მფლობელი გიორგი ჭყონიაა, რომელსაც “ქართული ოცნებისთვის” ჯამში 290,000 ლარი აქვს შეწირული. კომპანიის დირექტორს, მალხაზ დუმბაძეს, კი 105 000₾. კომპანიამ ავანსის სახით უკვე აიღო 5 მილიონ ლარამდე ოდენობის თანხა და 2024 წლის მარტის ბოლოს ბათუმის ბულვარის დაზიანებული ნაწილი სრულად უნდა იყოს აღდგენილი.
“ბათუმელებს ვერ წარმოუდგენიათ, რომ შეიძლება გაიღვიძონ და პლაჟი აღარ იყოს ზღვის გამო. საჭიროა, ოპოზიციურმა პარტიებმა ადამიანებს გასაგებად, დამაჯერებლად ავუხსნათ ამ საფრთხის არსებობა,” – გვითხრა ინტერვიუს დასასრულს ვაჟა დარჩიამ, პარტია “ლელოს” წევრმა.
არ ვიცით, რამდენად შეძლებენ პოლიტიკოსები ამ თემის შესახებ ადამიანებში ინფორმაციის გავრცელებას. ჩვენი ამ სტატიით, იმედი გვაქვს, მათ ამ საქმეში ოდნავ მაინც დავეხმარეთ.
მასალაში გამოყენებული წყაროები
სტატია მომზადებულია საგამოძიებო ჟურნალისტიკაში გრძელვადიანი სწავლების ფარგლებში. სწავლებას ატარებს „აი, ფაქტი“, “ფრიდრიხ ნაუმანის ფონდი თავისუფლებისათვის“ მხარდაჭერით.
