ავტორი: ანა რობაქიძე
ორი კვირის წინ ხონის ქუჩებში მოხეტიალე ცოფიანმა ძაღლმა სამი ბავშვი დაკბინა. ამ ამბის გამო მთელ ქალაქში კარანტინი გამოცხადდა, დაზარალებულ არასრულწლოვნებს კი სამედიცინო ჩარევა დასჭირდათ. მაწანწალა ცხოველები დაბინავებული ან აცრილი რომ ყოფილიყვნენ, საფრთხე არავის დაემუქრებოდა. თუმცა, როგორც ჩანს, ხონის ადგილობრივი მთავრობაც ისეთივე “ყურადღებიანია”, როგორც იმერეთის კიდევ ერთი მუნიციპალიტეტის, ზესტაფონის.
“შეუძლებელია ბავშვებთან ერთად გარეთ გასვლა, ტრანსპორტს რომ ველოდებით, ძაღლების ისეთ ალყაში ვართ, ვერ წარმოიდგენთ. ძალიან აგრესიულები არიან და დიდ საფრთხეს ქმნიან,”- გვითხრა ზესტაფონელმა ეკა რობაქიძემ.
ამ საფრთხეს მისი თანაქალაქელებიც გრძნობენ, რადგან ძაღლებმა ქალაქში არაერთი ადამიანი დაკბინეს. მშობლები ბავშვებს სკოლის ჭიშკართანაც ელოდებიან, რომ სახლის გზაზე მაწანწალა ცხოველის მოგერიებაში დაეხმარონ.
“მე-5 კლასელი ბავშვი შიშით ქუჩის მეორე მხარეს ვერ გადადის. მომრავლდნენ, ადრე ამდენი არ იყო და ხუთი წელია მართლა სკოლის ჭიშკართან ვდგავარ, მხოლოდ ძაღლების გამო. თან ერთი და იგივე ჯოგი დადის, 8-10 ძაღლი სულ არის ერთად… ბავშვს გადავუდგებით, მაგრამ ჩვენც ხომ ადამიანები ვართ? ჩვენც გვეშინია, ბუნებრივია,”- გვიყვება ეკა რობაქიძე. მისი სამსახური სკოლის შენობის წინაა და ყოველდღე ხედავს, როგორ მისდევენ ძაღლები შესვენებაზე საჭმლის საყიდლად გამოსულ სკოლის მოსწავლეს.
“ბავშვები საჭმელს ქურთუკში მალავენ და ისე მიირთმევენ. ყველგან თან დავყვები და ვიგერიებ, როგორც შემიძლია,”- გვითხრა კიდევ ერთმა მშობელმა, ვინაობის გამხელის გარეშე.
ფეხით მოსიარულეთათვის უსაფრთხო გარემოს შექმნა და მიუსაფარი ცხოველების დაბინავება ადგილობრივი თვითმმართველობის პასუხისმგებლობაა, თუმცა ზესტაფონის მერია ვერც ერთს აბამს და ვერც მეორეს. მოქალაქეები დასახმარებლად ჟურნალისტებს მოგვმართავენ. ერთი თვის წინ მზია პარენაძემ გვითხრა, მერია არ რეაგირებს, მგონი ძაღლს უფრო მეტი უფლება აქვს ვიდრე ადამიანს და დაწერეთ სტატია, ეგებ რამე გვეშველოსო.
“მერს ვუთხარი, ბატონო ვასო, აგერ არის ახლა ეს ძაღლიც, ერთი ხუთი ადამიანი დაკბინა. აქვე სკოლებია, ბავშვები დადიან და რა უნდა ვქნათ? ამ ძაღლს რამე მოვუხერხოთ-მეთქი და ბეჭები ამიწია, არ მაქვს უფლებაო,”- იხსენებს მზია პარენაძე ერთი თვის წინ მომხდარ ინციდენტს. გვითხარით, რომელ თემებზე გსურთ, რომ “აი, ფაქტმა” მეტი საგამოძიებო მასალა მოამზადოს? გადადით ბმულზე და მონიშნეთ თქვენთვის სასურველი საკითხები.
რატომაა საშიში ზესტაფონის ქუჩებში სეირნობა
მაწანწალა ცხოველების მოვლა ევალება ზესტაფონის მერიის ა(ა)იპ დასუფთავებისა და კეთილმოწყობის სერვის ცენტრს, რომელიც 2010 წელს დაფუძნდა. ა(ა)იპ-ის ერთ-ერთი ფუნქციაა, რომ ქალაქის ტერიტორიაზე აღკვეთოს უზედამხედველო პირუტყვი და შინაური ცხოველი, მათ შორის ძაღლები და კატები.
მუნიციპალიტეტის ყოველწლიურად, დაახლოებით, 10 ათას ლარს გამოყოფს უპატრონო ცხოველების მოვლით ღონისძიებებზე. ბიუჯეტის დოკუმენტში წერია, რომ ამ მიმართულებით თანხის ხარჯვის მიზანია “მოსახლეობის, განსაკუთრებით კი, ქალების, ბავშვების და ხანდაზმულთა უსაფრთხო გადაადგილება”.
მერიას ან მის დაქირავებულ კომპანიას ევალება, უმტკივნეულოდ, თანამედროვე ძაღლსაჭერით აიყვანოს და იზოლაციაში მოაქციოს მაწანწალა ძაღლები, გადაიყვანოს დროებით თავშესაფარში, ჩაუტაროს კასტრაცია/სტერილიზაცია, რომ აღარ გამრავლდნენ, დანომროს და თუ საჭიროა, დააბრუნოს ბუნებრივ არეალში. ეს მოვალეობები რომ პირნათლად სრულდებოდეს, ზესტაფონში ძაღლების გამო ქუჩაში გადაადგილების არ შეეშინდებოდათ. თუმცა, მიუსაფარი ძაღლების პრობლემა ისე აშკარაა, რომ აღიარებას “ქართული ოცნების” წევრებიც არ ერიდებიან.
“მაწანწალა ძაღლები ცოტა ხანში ვიღაცას შეჭამენ, “ფაბრიკასთან” მიდით ღამის საათებში და 50-50-ზე იქნება თქვენი გადარჩენა, პირობას გაძლევთ. მე პირადად გავხდი თავდასხმის ობიექტი და თავი ძლივს დავიცავი,” – ამბობდა ზესტაფონის საკრებულოში “ოცნების” ფრაქციის წევრი უჩა ჩუბინიძე გასული წლის შემოდგომაზე და მერიას მოუწოდებდა პრობლემაზე დროულად მიეხედათ.
მას შემდეგ რვა თვე გავიდა, მაგრამ არაფერი გამოსწორებულა. მოსახლეობის დაკვირვებით ქუჩებში ძაღლების რაოდენობა იმატებს, მათი ნაწილი კი დანომრილიც არაა, რაც ზესტაფონელებს უჩენთ შიშს, რომ აუცრელები და ცოფიანები იქნებიან.
“ძაღლიც მეცოდება, სულიერია და უნდა ადამიანისგან სითბო მიიღოს, მაგრამ ვიზუალურადაც ეტყობათ ამდენი ავადმყოფობა. შიში მაქვს უკვე, რომ რაღაც გადამტანი არ ჰქონდეთ,”- გვიყვება ეკა რობაქიძე.
არადა, ზესტაფონის მერიამ მოგვწერა, 2019 წლიდან დღემდე 393 ძაღლი ავცერით და 244-ს კასტრაცია გავუკეთეთო. 2018-2021 წლებში უპატრონო ცხოველების მოვლით ღონისძიებებზე ბიუჯეტიდან 55,000 ლარამდე იყო გამოყოფილი.
როგორ ითვლის მერია გაწეული ხარჯების ეფექტიანობას, ბუნდოვანია, რადგან არ აკეთებენ აღრიცხვას, რამდენი მაწანწალა ძაღლია ქალაქში. თუმცა, ზესტაფონის ქუჩებში ერთი გავლითაც ნათელია, რომ ამ ღონისძიებებმა შედეგი ვერ გამოიღო. მიუსაფარი ცხოველები შეგხვდებათ ყველგან – პარკებში, ქუჩებში, ტროტუარებზე, მაღაზიების, სკოლების და ტაძრების მიმდებარედ.
“გამგეობის წინ არის საკათედრო ტაძარი, შვილი მყავს გარდაცვლილი და იქ დავდივარ ხოლმე შაბათობით. იმ ჩიხში არის ძაღლების “პარადი”. ამისწინ სეფისკვერი მეკავა ხელში და რომ შემომესივნენ, იმისთანა დღეში ჩავვარდი, მეტი რომ არ შეიძლება,”- გვიყვება ზესტაფონის მკვიდრი, რომელმაც სახელის და გვარის გამხელა არ ისურვა.
“სტუმრად მივდიოდით და უცებ სადარბაზოდან სამი ძაღლი გამოვარდა, გამოგვეკიდა მე და ჩემს ბავშვს. ძლივს მოვასწარით მეორე სართულზე გაქცევა, ისეთი აგრესიულები იყვნენ,”- ამბობს მაია გიორგობიანი.
“მაღაზიასთან გავიარე, ერთი შავი ძაღლი იწვა და რომ დამინახა, მომვარდა, გამეტებით დამიწყო ღრენა, მერე სხვა ძაღლებიც მოყვნენ და ძალიან შემეშინდა,”- გვიყვება თერჯოლელი მარიამ ბუცხრიკიძე, რომელიც ზესტაფონში ბაზრობაზე ჩადის ხოლმე.
მაწანწალა ძაღლმა, დაახლოებით, ერთი თვის წინ, ზესტაფონელი მამაკაცი წერეთლის ქუჩაზე დაკბინა. მერიაც იმავე ქუჩაზე მდებარეობს და წესით, ინციდენტის შესახებ უნდა გაეგოთ. თუმცა, მზია პარენაძის მონაყოლით ირკვევა, რომ ადგილობრივ მთავრობას დროული რეაგირება არ ჰქონია. დაზარალებული მამაკაცი სასწრაფო დახმარების მანქანამ რომ გადაიყვანა, რამდენიმე წუთში ძაღლმა კიდევ ერთ პირს უკბინა, აგრესიული ცხოველი კი მხოლოდ ამის მერე წაიყვანესო.
წერეთლის ქუჩა განსაკუთრებით საყურადღებოა. აქ სამი საჯარო სკოლაა და ბავშვებს ფეხით სიარული უწევთ. შევნიშნეთ, რომ ძაღლების დანახვაზე დედები შვილებს გვერდით უდგებოდნენ და ისე განაგრძობდნენ გზას.
მძიმე დღეში არიან მოვაჭრეებიც. გვიყვებიან, რომ საღამოს, სახლში პროდუქტებით ან პურით ხელში რომ ბრუნდებიან, აგრესიული ძაღლების მოგერიება უჭირთ.
“ამ ხნის ქალი ვარ და შიშით დავდივარ. ამასწინათ, ხელში ლავაშები მეკავა, უცებ რომ მეცა ეს ძაღლი, ლავაშს რას დავეძებდი, ქე წევიქცეოდი, დაღლილ-დაქანცული რომ მივდიოდი. გადავაგდე ის პური, რად მინდოდა ძაღლმოკიდებული? ათასი ვირუსია… რაღაცა უნდა გააკეთონ, კასტრაცია რაში გამოიხატება? მრავლდებიან მაინც. რამდენი ლეკვებიანია, აიქ, სადარბაზოში,”- გვითხრეს ტანსაცმელების გამყიდველმა ქალებმა, თუმცა ვინაობა არ გაგვიმხილეს.
პრობლემის შესახებ მერიაშიც კარგად მოეხსენებათ, მაგრამ გამოსავალს, ჯერჯერობით, ვერ პოულობენ.
“სამწუხაროდ, ძალიან განაწყენებული გვყავს ხოლმე მოსახლეობა. კანონის ფარგლებში ვმოქმედებთ ისე, რომ არა გვაქვს უფლება მივეკაროთ [ძაღლს] და ძალინ ცუდ დღეში ვვარდები ხოლმე. ჩემი მეუღლეც დაკბინეს, ერთ-ერთ მაღაზიაში გავიგონე კიდეც, ეს არის დასუფთავების სამსახურის უფროსი და რატომ არ დაუგლიჯა ცოლიო. მე რა შუაში ვარ, არ შემიძლია რომ მივეკარო და რა ვქნა,”- გვითხრა მერიის ა(ა)იპ დასუფთავებისა და კეთილმოწყობის სერვის ცენტრის ხელმძღვანელმა ოლეგ შველიძემ.
თუ გსურთ, რომ “აი, ფაქტმა” გააგრძელოს მსგავს თემებზე წერა, გახდით ჩვენი სპონსორი
როგორია მიუსაფარი ძაღლების თავშესაფარი, სადაც ცხოველები ზესტაფონიდან გადაჰყავთ?
ზესტაფონში თავშესაფარი არ არის. ამიტომ, ა(ა)იპ დასუფთავებისა და კეთილმოწყობის სერვისცენტრი ტენდერებს აცხადებს და გამარჯვებულ კომპანიას ან ფიზიკურ პირს ძაღლები ოზურგეთის თავშესაფარში გადაჰყავს. 2013 წლიდან დღემდე ამ მიზნით 18 ხელშეკრულება გაფორმდა და 100 ათასი ლარი დაიხარჯა.
თავშესაფრის სპეციალისტი და ცხოველთა დაცვის ფედერაციის თავმჯდომარე თემურ ლაჭყეპიანი გვეუბნება, რომ მათ მომსახურებაში შედის ძაღლების სტერილიზაცია, კასტრაცია, ცოფზე აცრა, ყურზე იდენტიფიკაცია და აყვანის ადგილზე დაბრუნება. ძაღლები აქ დროებით რჩებიან, პოსტოპერაციული პერიოდის დასრულებამდე, ანუ საშუალოდ 3-4 დღე.
ოზურგეთის თავშესაფარი კერძო პირს, ლერი ჩხარტიშვილს ეკუთვნის. მედიაში და სოციალურ ქსელში წლებია საუბრობენ, რომ ამ ადგილას ძაღლებს უდიერად ეპყრობიან, აქაურობა სასაკლაოსაც არაერთხელ შეადარეს. ამბობდნენ, რომ დაწესებულებაში ანტისანიტარიაა, არ აქვთ კანალიზაციის სისტემა, წყალი და ელექტროენერგია.
სოციალურ ქსელში ათეულობით მოქალაქე წერს, რომ ოზურგეთის თავშესაფარში ჯანმრთელი ძაღლები მიჰყავთ და უკან დაავადებულებს აბრუნებენ. ერთ-ერთი ასეთი პოსტი ფოთში მცხოვრებ ქეთი ბერიძეს ეკუთვნის. გასულ წელს, მიუსაფარ ცხოველთა კლუბის ფეისბუქ ჯგუფში წერდა:
“30 სექტემბერს შეფარებული ძაღლები წაიყვანეს ფოთიდან ოზურგეთის თავშესაფარში სტერილიზაციის გასაკეთებლად. ჯანმრთელი, მოვლილი, ბედნიერი ძაღლები…8 ოქტომბერს მოიყვანეს გაუბედურებული, დამშეული, შეშინებული, გაავებულები… ერთი ორ დღეში მოკვდა!”
თავშესაფარში ყველაფერი რიგზე რომ არ არის, მათი კარჩაკეტილობაც მოწმობს. ადგილზე არ უშვებენ ცხოველთა დამცველებს და მედიის წარმომადგენლებს. გასული წლის ზამთარში სიტუაციის დათვალიერება გადაწყვიტა ცხოველთა დამცველმა თიკო კვალიაშვილმაც, თუმცა ტერიტორიის შიგნით ვერ შეაღწია. უთხრეს, დაავადებებია გავრცელებული და ვერ შეგიშვებთ, კარანტინი გამოვაცხადეთო, მაგრამ ვერ დაუსახელეს კონკრეტულად რა დაავადებების გამო იყო დახურული დაწესებულება.
“ოზურგეთის თავშესაფარში ძალიან შეზღუდულია შესვლა ჟურნალისტებისთვის… კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას არსებული სანიტარულ-ჰიგიენური ნორმები. რამდენად არის კარანტინი დაცული და ვინ ამოწმებს იქაურ მდგომარეობას. ყველა თავშესაფარში უნდა იყოს მიღების საათები, პირადად თემურ ლაჭყეპიანის გადაწყვეტილებით არ შეიძლება ხდებოდეს თავშესაფარში შესვლა და კონტროლი,”- გვითხრა ცხოველთა დაცვის კომიტეტის თავმჯდომარე თინათინ ჭავჭანიძემ.
ზესტაფონთან, ბუნებრივია, უფრო ახლოს არის ქუთაისის თავშესაფარი, მაგრამ სახელმწიფო დაწესებულებაა და მხოლოდ ქუთაისის ძაღლებს ემსახურებიან, ტენდერებში მონაწილეობას არ იღებენ. ამიტომ, მიუხედავად გაუსაძლისი პირობებისა, ზესტაფონის მერია ძაღლებს მაინც ოზურგეთის დროებით თავშესაფარში გზავნის. ჯერჯერობით, სხვა გზა არ აქვთ. ქალაქში თავშესაფრისთვის ადგილიც არ აქვთ შერჩეული და მისი აშენება, სავარაუდოდ, შორეული მომავლის ამბავია.
იქამდე კი ადგილობრივი მოსახლეობის კისერზეა უპატრონო ცხოველების მოგერიება და ზოგ შემთხვევაში, მათზე ზრუნვაც. მაგალითად, გარემოვაჭრე ლელა ბაბუაძემ ბაზარში, თავის დახლთან ხუთი ძაღლი შეიფარა და სახელებიც დაარქვა – ჭრელა, რიჟა, ციცქნა, ქუცა და ციციკო. ციცქნა ერთხელ სიკვდილსაც გადაარჩინა და მას შემდეგ გვერდიდან არ იშორებს.
“პედიგრს და პურს ვაჭმევ, ყოველ მესამე დღეს სოსისებსაც ვაჭმევ ყველას. ყავაზეც რომ გავიდე, მომყვება სუყველა და იცდიან,” – ამბობს ლელა ბაბუაძე.
მათი დამეგობრების ამბავი კი კარგია, მაგრამ ზესტაფონის ყველა მაწანწალა ძაღლი ასეთი თვინიერი არ არის. აგრესიული ცხოველების შიშით ქუჩებში თავისუფლად გადაადგილება ჭირს.
ოლეგ შველიძემ, რომლის ა(ა)იპ-საც ევალება ცხოველების პატრონობა, გვითხრა, ახალ თავშესაფარს მგონი ქუთაისში ააგებენ და მეც სულმოუთქმელად ველოდებიო.
იმედი დავიტოვოთ, რომ დროულად მოევლება ამ პრობლემას და ზესტაფონიც არ გაიზიარებს ხონის ბედს, სადაც უყურადღებობის გამო ქალაქში ცოფიანი ძაღლები დახეტიალობდნენ.
მასალაში გამოყენებული წყაროები
